Harry Somsen, ‘wandelend bevolkingsregister’, overleden

ZELHEM – Vorige maand overleed Harry Somsen op 77-jarige leeftijd. Harry wist enorm veel over de geschiedenis van Zelhem. Hij was altijd al geïnteresseerd in alles wat te maken had met Zelhem, hij was geboeid door mensen en hun verhalen. In 1970 begon hij al met verzamelen van oude foto’s van Zelhem. Deze hobby nam steeds grotere vormen aan. Zijn epos is een digitaal platform waarop alles over de Zelhemse geschiedenis is te vinden. Dit maakte hij samen met zijn vrouw Ellie en een groot aantal anderen. Op de site oudzelhem.eu is alles te vinden over de geschiedenis van Zelhem.

Door Mirjam Rensink

Nieuwsgierig en gedreven
Op zijn uitvaart werd vol lof gesproken over deze enorme prestatie maar ook over de mens Harry Somsen. Hij was ook zeer geliefd in de buurt waarin hij woonde en in zijn familie. “Harry had echte interesse in mensen en waar ze vandaan kwamen”, vertelt zijn vrouw Ellie Somsen. “Misschien kun je het nieuwsgierigheid noemen?”

Hij hield ook van het uitzoeken van dingen. Als hij iets op het spoor was over een huis of een familie uit Zelhem dan vond hij het prachtig om daarin door te zoeken. Het begon eigenlijk een echt project te worden toen hij ruim twintig jaar geleden Herman Jonas tegenkwam. Een Drentenaar die in Zelhem was komen wonen en geïnteresseerd raakte in de geschiedenis van het dorp. En hoeveel hij ook doorvroeg bij mensen, Jonas kwam nooit echt veel verder. Dus ging Harry met hem mee op pad. En zodra Harry met mensen in gesprek raakte en oprechte interesse toonde kwamen de verhalen los en werden de fotoboeken te voorschijn gehaald. Harry sprak het Achterhoeks dialect niet maar sprak, als jongen uit Zelhem, wel de taal van de mensen. Dit samen met echte interesse in mensen zorgde ervoor dat hij verhalen te horen kreeg en foto’s mocht gaan gebruiken.”

Ondernemend kind
Harry was als kind al ondernemend en onderzoekend. Toen hij zes jaar was reisde hij al alleen met de trein naar Den Haag om daar bij familie op bezoek te gaan. Met zijn open en onbevangen geest kwam hij zo het hele land door. Deze open en vriendelijke houding herinneren zijn collega’s van voormalig warenhuis Huls zich ook. Harry werkte daar dertig jaar met veel plezier. Op alle foto’s uit die tijd staat hij er lachend op. Naast zijn werk is hij druk met alles wat te maken heeft met de geschiedenis van Zelhem en omstreken. 

Voormalig burgemeester Henk Aalderink vraagt hem al snel voor diverse functies. Zo komt hij in 2003 in het bestuur van de Historische Broodweging Muldersfluite. In 2006 komt er een bestuursfunctie bij in de Oudheidkundige Vereniging Salehem. Niet veel later richten zij Museum Smedekinck in en ook in de Stichting Museum Smedekinck komt Harry in het bestuur. Vanaf 2006 organiseerde Harry samen met Ellie iedere zes weken een andere expositie in het museum en hielpen ze mee met het op poten zetten van bijvoorbeeld een oogstdag, een harmonicadag en de slachtvisite. 

Het aantal bestuursfuncties stopte hiermee nog niet. Hij nam in 2008 zitting in het Toeristisch Platform van de VVV en later in het Toeristisch Recreatief Overleg Bronkhorst. Vervolgens kwamen daarbij: meehelpen met de organisatie van de Open Monumentendag en de Kunst10daagse Bronckhorst.

Berging Lancaster
Henk Aalderink vraagt Somsen een lespakket voor scholen te maken over het neerstorten en bergen van de Lancaster bij Zelhem en de andere vliegtuigen die in gemeente Bronckhorst zijn neergestort tijdens de Tweede Wereldoorlog.

“Wie bij hem aanklopte vond bij hem en Ellie altijd een gastvrij onthaal, zowel letterlijk als figuurlijk”, zegt Gerrit Knake van de Stichting Oud-Zelhem. “Of het nu ging om gegevens of foto’s, Harry dook zijn archieven in om je voort te helpen. Als geboren en getogen Zelhemmer rolden de verhalen en familieverbanden vaak zo uit zijn mouw, hij had wat dat betreft een ijzeren geheugen. Harry was als het ware een wandelend bevolkingsregister. Als jij een antwoord schuldig moest blijven dan zocht hij net zo lang tot hij de feiten op een rijtje had.”

Nalatenschap
Herman Jonas overlijdt plotseling in 2010 en niet veel later overlijdt ook Dik Jolink. Samen met Thea Jansen-Ditzel, Willem Hartemink, Eef Oosterink, Gerrit Overbeek, Rob Weetink, Bert Schieven en Harry en Ellie Somsen waren Jonas en Jolink bezig met het verzamelen van foto’s en verhalen over Oud-Zelhem.

Uiteindelijk besluiten Willem Hartemink en Ellie en Harry Somsen hiermee door te gaan en ze richten de Stichting Oud-Zelhem op. Willem Hartemink zorgde ervoor dat de site van stichting gevuld werd met verhalen en foto’s. In 2016 kwam er andere software en moesten er meer dan vierduizend pagina’s tekst en bijna vijftienduizend foto’s handmatig worden overgezet naar een nieuwe site. Willem Hartemink had hier de tijd niet meer voor en dus komt deze enorme klus terecht bij Harry en Ellie. Ook Bert Schieven raakte betrokken bij de Stichting Oud-Zelhem. Op de site oudzelhem.eu zijn nu bijna alle verhalen en foto’s weer te vinden. Het meest populair zijn nog steeds de klassenfoto’s van de basisscholen uit Zelhem, Halle en IJzevoorde die op de site te vinden zijn.

Naderend einde
Als Harry Somsen hoort dat hij ziek is en niet meer beter zal worden zet hij alles in het werk om zijn levenswerk doorgang te laten vinden. “In 2010 werden we overvallen door het overlijden van Herman Jonas”, vertelt Ellie. “Harry wilde dit voorkomen en probeerde iedereen dus nog zo goed mogelijk uitleg te geven waar ze alles kunnen vinden. Hij werkt Gerrit Knake in zodat hij de website oudezelhem.eu kan beheren en Judith Lettink voor de site oudhengelo.nl.”

Zelf blijft Ellie ook betrokken bij de stichting Oud-Zelhem, als penningmeester. Het levenswerk van hen beiden wil ze nog zeker tien jaar voortzetten heeft ze zichzelf beloofd. Het gemis van haar man waarmee ze meer dan vijftig jaar was getrouwd valt haar zwaar. “Harry was zo geïnteresseerd in mensen, energiek en zorgzaam tot het einde toe. Als we in het dorp liepen groette iedereen hem.” Als Ellie naast haar man liep werd ze soms aangesproken als ‘mevrouw Harry’. Een naam die haar nu nog doet glimlachen en die ze met trots heeft gedragen.