Grolse componist schrijft 'Osiris' voor AFO
ACHTERHOEK – Net als houtbewerken of lassen, is componeren een ambacht dat door de eeuwen heen is blijven bestaan. De Achterhoeker Tjeerd Nijhof heeft er zijn werk van gemaakt en maakt carrière in de Nederlandse mediawereld. Van het Achterhoeks Fanfare Orkest (AFO) ontving hij de opdracht een stuk te schrijven. Zijn verhalende en muzikale kwaliteiten leidden tot 'Osiris'.
Door Leander Grooten
Vorig jaar rondde hij het conservatorium af en kan als toegepast componist 'leven van de muziek'. "Ik ben zzp'er en kan er van rondkomen", zo vertelt hij met typisch Achterhoekse bescheidenheid. Als Grollenaar werkt hij onder andere in de Hilversumse mediawereld. "Als toegepast componist werk je in de wereld van film en televisie en schrijf je muziek met een doel. De artistieke vrijheid is kleiner dan in de orkestwereld en de deadlines zijn veel korter."
Nijhof heeft inmiddels een flink aantal projecten op zijn naam staan, waarbij de Nederlandse speelfilm 'Bankier van het Verzet' die dit voorjaar in de bioscopen draaide, de bekendste is. "Ik werd benaderd om de muziek volledig te orkestreren, het was een vertaalslag van computermuziek naar het opnemen van een symfonisch orkest. Fantastisch om te doen."
Graven en zoeken
Nijhof is blij met de opdracht die hij kreeg van het Achterhoeks Fanfare Orkest. Afgelopen najaar werd hij benaderd met het verzoek. "Het enige dat zij mij vertelden was het concept 'van Wereld Muziek Concours tot Zwarte Cross'." En met dat gegeven ging hij aan de slag. "Componeren is hard werken. Stravinsky vergeleek het ooit eens met graven in de grond: je zoekt, maar weet nog niet waarnaar. Je graaft net zolang tot je iets vindt van waarde. En dan zoek je verder." Volgens Nijhof is het de kunst en het kenmerk van de componist om te beslissen wat je houdt en wanneer je beslist om verder te graven. "Dit proces kan maanden duren: je zoekt, je vindt, je laat het een poosje liggen en overdenkt en besluit dan wat je ermee doet."
Componeren is net als lassen of houtbewerken een ambacht
Electro-akoestisch
Uiteindelijk vormt zich een klank, vorm en dynamiek in de zoektocht. Tjeerd noemt zichzelf verhalenverteller met electro-akoestische muziek. "Het experimenteren met klankkleuren is mijn signatuur." Nijhof legt uit dat het geluid van een schuivend koffiekopje naast een elektrische gitaar kan leiden tot nieuwe inzichten over klankkleuren. "De mogelijkheden zijn eindeloos en in alles kan muziek zitten." Het experimentele karakter in het stuk dat Nijhof componeerde voor het AFO, bevat 'horizontale' elementen. Nijhof legt uit: "In de ontwikkeling van het stuk zit een spanningsboog met een experimenteel karakter." Het blijkt niet makkelijk uit te leggen te zijn. "Je moet het horen. Praten over muziek is als dansen over architectuur", waarna de componist zich voegt tot het orkest dat op dat moment zijn stuk repeteert.
Osiris
De compositie Osiris is geïnspireerd op de legende van deze Egyptische koning. Zijn vrouw reisde door heel Egypte om de afhakte lichaamsdelen van haar man te vinden en om wraak te nemen op zijn moordenaar. Hoorbaar zijn de Egyptische melodieën, vertolkt door onder andere sopraansax. "Het is een uitdaging, want Tjeerd heeft een bovengemiddeld moeilijk stuk gecomponeerd," aldus orkestlid Ester Esselink.
Orkest bepaalt bocht
Nijhof schrijft niet alleen muziek voor de luisteraar, maar ook voor de muzikant. "Het moet niet alleen mooi zijn om te horen, maar ook leuk om te spelen." De jonge componist benadrukt dat de beleving van de muzikanten de muziek maakt. "Ik maak weliswaar de compositie, maar hij komt tot leven door de interpretatie van de mens achter het instrument." Een stuk kan daarom verschillend klinken per orkest en dirigent. "Ik kan wel zeggen, we gaan linksaf, maar het orkest bepaalt de bocht." Met de dirigent van het AFO, Gerd Wensink, stemt Tjeerd Nijhof 'de bocht' nader af. "Hij vraagt mij heel concreet naar mijn intenties. Het is prettig samenwerken." Terwijl het orkest Osiris repeteert, luistert Tjeerd geconcentreerd. "Het loopt goed, het klinkt super", zo zegt hij met een grote glimlach.
WMC tot Zwarte Cross
Het AFO telt tientallen leden uit even zoveel Achterhoekse orkesten. Het orkest staat op 2 en 9 juni op de bühne in de Achterhoek met 'Van WMC tot Zwarte Cross'. Niet alleen speelt het orkest Osiris van Tjeerd Nijhof. Een breed programma met fanfarestukken die hadden kunnen worden gespeeld op het Wereld Muziek Concours zal ten gehore worden gebracht. Maar ook de joligheid en uitbundigheid van de Zwarte Cross wordt muzikaal vertolkt.
Het AFO speelt Osiris op 9 juni 2018 in Schouwburg de Storm in Winterswijk. Ook op 2 juni vind er een uitvoering plaats, maar vooralsnog is nog geen geschikte locatie gevonden. Wie een plek weet, mag zich melden bij Henk Fukkink, via h.fukkink@chello.nl.