Verplicht verbeurdverklaren van radio- en ontvangsttoestellen in de WOII
VORDEN - Onlangs trof Martin Gabriël uit Vorden in een oud boek een 'Empfangsbeweis' aan. Deze was gedateerd 1 juni 1943 en bleek van een Philips radiotoestel type 736A. Ook vond hij het bij dat toestel behorende garantiebewijs van 3 maart 1935. Met de wetenschap dat tijdens de Tweede Wereldoorlog 1940-'45 alle radio's door de bezetter werden verbeurdverklaard en ingeleverd dienden te worden, is Gabriël eens gaan uitzoeken hoe dat in de toenmalige gemeente Vorden zat.
In het Verordeningenblad voor het bezette Nederlandsche gebied, aflevering 16 verschenen 15 mei 1943, stond de beschikking betreffende het verbeurdverklaren van radio-ontvangtoestellen. Deze beschikking bestond uit tien artikelen.
Begin 1941 moesten alle joden hun radiotoestel inleveren op last van de bezetter. In Vorden werden toen geen toestellen ingeleverd. Eind 1941 moesten ook alle autoradio's worden ingeleverd. Ook nu weer werd er in Vorden niets ingeleverd.
In mei / juni 1943 moest dus een ieder verplicht zijn radiotoestel inleveren. De inwoners van de toenmalige gemeente Vorden brachten 473 radiotoestellen naar het inleveringsbureau. 402 bij de eerste verplichte inlevering in mei/juni en nog eens 71 stuks bij de na-inlevering in oktober 1943.
In juli 1943 moesten de radiohandelaren hun verkoopregister inleveren – zo kon dus door de bezetter worden nagegaan of kopers hun toestel ook wel hadden ingeleverd.
Op het inleveringsbureau trad doorgaans een lokale radiohandelaar als radiotechnicus op. In Vorden fungeerde P. Dekker als radiotechnicus en G.Jansen als hulpmonteur op.
Bij de inlevering kreeg men een 'Empfangsbeweis'. De in Vorden ingeleverde radiotoestellen werden aanvankelijk opgeslagen in de loods achter het gebouw van de Coöperatieve Landbouwvereniging 'De Eendracht' aan de Stationsweg A 25. Begin november 1943 werd alles overgebracht naar een ruimte in het toenmalige gemeentehuis. Echter eind december 1944 waren er nog maar 256 van de 473 toestellen aanwezig. Waar de ontbrekende 217 toestellen zijn gebleven is onbekend. Na de bevrijding schreef de burgemeester van Vorden dat de Duitsers een paar radio's hadden achtergelaten. Aan de hand van het bijgehouden inleverregister kon worden vastgesteld wie de rechtmatige eigenaren waren. Tevens kregen in Vorden drie radiohandelaren hun eerder in beslag genomen verkoopregister weer terug.
Bekend is dat een deel van de ingeleverde toestellen naar Duitsland zijn overgebracht. Op het 'Empfangsbeweis' werd in de rechter bovenhoek een letter en nummer gezet. In dit geval betekende dat dat het radiotoestel is ingeleverd op het Inleveringsbureau A – vermoedelijk het gemeentehuis – met als volgnummer 113. Het feit van het aantreffen van het Empfangsbeweis betekent dat de eigenaar zijn toestel na de bevrijding niet heeft teruggekregen, want bij een teruggave moest het bewijs ingeleverd worden.
Tentoonstelling met bijzondere gast
STEENDEREN - Op 4 mei wordt de Tweede Wereldoorlog herdacht en op 5 mei wordt de bevrijding gevierd. Aansluitend aan deze dagen, heeft de Historische Vereniging Steenderen (HVS) op zondag 6 mei een expositie ingericht, met een digitale presentatie rondom de familie Aussen. Ook is er een overzicht over de gehele Joodse geschiedenis van de voormalige gemeente Steenderen, alsmede Zelhem en Brummen.
De Historische Vereniging Steenderen heeft de afgelopen jaren zoveel informatie verzameld over de Joodse familie Aussen, dat het moment is aangebroken om iedereen in de gelegenheid te stellen de collectie over deze familie te bezichtigen. De collectie bestaat uit met name foto- en ander materiaal over de oorlogsperiode. Deze familie woonde tijdens de oorlog in Bronkhorst en Steenderen. De heer Hans Aussen (92 jaar) houdt een lezing over zijn onderduikperiode in Amsterdam. Hij bezoekt scholen en vindt het belangrijk om de jeugd over deze periode te vertellen. Muziekvereniging Nieuw Leven zorgt voor de muzikale omlijsting, met medewerking van violiste Annette Veldkamp.
Na 6 mei is de expositie van 10 tot en met 13 mei, tijdens de kunst4daagse te bekijken in het archief van de HVS in de voormalige basisschool De Steenuil. Gratis toegang van 13.00 tot 17.00 uur.
Toegang zondag 6 mei is voor leden van de Historische Vereniging Steenderen gratis. Niet leden betalen 3 euro entree. Kinderen vrij entree. Van harte welkom om 14.00 uur in de Remigiuskerk te Steenderen.
