Knallend met carbidbussen het oude jaar uit
Voetbal kwam na forse knal ver in het bouwland terecht
VORDEN – Op de laatste dag van 2016 vloog 's middags om vier uur de felgekleurde gele plastic voetbal van de carbidbus aan de Onsteinseweg in buurtschap Medler voor de zoveelste keer door de lucht. De tien leden tellende vriendengroep van Tim Berends (26) knalde namelijk met carbid naar goede traditie het jaar uit bij het ouderlijk huis van Berends. De voetbal kwam na een forse knal telkens tientallen meters ver in het bouwland terecht.
Door Jan Hendriksen
Het is inmiddels een goede traditie. Carbidschieten op Oudejaarsdag op het platteland. Families en vriendengroepen komen bij elkaar om het jaar 'uit te knallen'. De carbidbus lag achter op het erf van de familie Berends met de opening schuin omhoog. Hierdoor lag de melkbus vast en voorkwam men dat deze door de kracht van de explosie naar achteren weg zou schieten. "Veiligheid hebben we hoog in het vaandel staan", zo vertelt Tom. Vervolgens legde men een kleine hoeveelheid carbid op de bodem van de bus.
De veiligheid staat hoog in het vaandel
Don: "De hoeveelheid is soms verschillend. Het carbid wordt dan vervolgens met water besproeid. Hierdoor ontstaat er een chemische reactie waarbij acyteleengas vrijkomt. De bal wordt direct daarna in de monding van de carbidbus (een oude gasfles) gedrukt waardoor een gasdruk in de melkbus ontstaat. Het gas werd na enkele minuten middels een gasbrander ontstoken waardoor een explosie en een zeer luide knal volgde. Of niet. Want het gebeurde soms ook dat er zich onvoldoende gas in bus had gevormd. Hierdoor volgde er een doffe knal.
Joelfeesten
De oorsprong van het carbidschieten komt waarschijnlijk nog uit de tijd van de Germanen met hun joelfeesten, hoewel er toen natuurlijk nog geen carbid verkrijgbaar was. Carbid werd voor de Tweede Wereldoorlog gebruikt voor fietsverlichting. Ook werd het – toen er nog geen flessen met acetyleengas te krijgen waren – door de meeste dorpssmeden gebruikt om te lassen. Er was dus eenvoudig aan te komen. Melkbussen waren op het platteland ook ruim voorhanden.
Het carbidschieten is in 2014 als vijftigste traditie geplaatst op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland. Naast de vriendengroep van Tom Berends werd er ook door diverse andere vriendengroepen en/of families in onder meer de Vordense buurtschappen Linde, Wildenborch, Delden en Hackfort en in Kranenburg, Wichmond en Vierakker met carbid geschoten. Voor zover bekend gebeurde dat alles zonder ongevallen.