Rondleidingen en symboliek op de
begraafplaatsen in Bronckhorst
BRONCKHORST - Tijdens het Open Monumentenweekend van dit jaar zijn er diverse locaties in de gemeente Bronckhorst die het bezoeken meer dan waard zijn. In het teken van Iconen en Symbolen is er onder meer uitgebreid aandacht voor de vele begraafplaatsen. Op enkele begraafplaatsen worden rondleidingen verzorgd, waaronder ook voor de twee joodse begraafplaatsen.
In Hengelo worden op beide dagen rondleidingen verzorgd op de begraafplaats aan het Iekink door leden van de Historische Vereniging Hengelo. Men kan zich hiervoor melden bij de ingang. Ook de Rooms Katholieke begraafplaats aan de Zelhemseweg is te bezoeken, hier is een informatiepaneel. Dit laatste geldt ook voor de R.K. begraafplaats in Keijenborg aan de Sint Janstraat.
In Achter-Drempt (Zomerweg), Voor-Drempt (Kerkstraat), Hoog-Keppel (Van Panhuysbrink) en Hummelo (Zelhemseweg) zijn de begraafplaatsen ook zeer de moeite waard. Beide begraafplaatsen in Steenderen (Bronkhorsterweg en Kerkhofweg) zijn eveneens toegankelijk. Bij de ingang zijn gegevens over het ontstaan en de historie. Dit is ook het geval in Olburgen. Hier is op de begraafplaats ook het graf van Dorothea Visser te vinden, waarvoor enige jaren geleden een procedure tot zaligverklaring is ingezet. De katholieke begraafplaats is ook zeer bijzonder, met name het zeer fraaie kapel met de beelden van Nicolaas en Ambrosius vragen aandacht.
Op de algemene begraafplaats aan de Kerkhoflaan in Vorden worden op beide dagen de rondleidingen verzorgd door beheerder Theo Janssen. Met name het oudste gedeelte, met ook de diverse grafkelders van de verschillende adellijke families, is zeer de moeite waard. In de Kranenburg zijn er op de katholieke begraafplaats, ooit ontworpen door de vermaarde Pierre Cuypers, ook rondleidingen. Hiervoor kunt u zich melden bij het Heiligenbeeldenmuseum. De begraafplaatsen in Vierakker (Vierakkersestraatweg) en Wichmond (Baakseweg) zijn uiteraard eveneens geopend.
De bijzondere begraafplaats in Halle is te vinden aan het begin van het dorp op de hoek van de Dorpstraat en de Pausendijk. Hier is onder andrere informatie over de bijzondere graven van de Britse vliegeniers. Op de algemene begraafplaats in Zelhem aan de Kerkhoflaan vinden elke uur rondleidingen plaats.
Joodse begraafplaatsen te bezoeken
De joodse begraafplaats van Bronkhorst, ook wel 'Straalmanshof aan de Bargstraat' geheten, is gelegen aan het Maneveld, het verlengde van 't Hof in Bronkhorst. In het stadje Bronkhorst was al in de achttiende eeuw een joodse begraafplaats en een kleine synagoge gevestigd. De synagoge werd in de negentiende eeuw verplaatst naar Brummen, aan de overkant van de IJssel. De begraafplaats bleef dienst doen voor de Joden van de plaatsen Bronkhorst, Steenderen en Brummen.
De begraafplaats is voor de Joden een heilige plaats. Het is de plaats waar de doden weer op zullen staan uit het graf als de Messias komt. Daarom dragen de mannen een keppel als ze naar de begraafplaats gaan. Ze lopen niet over graven en ze gaan aan de zijkant van de steen staan als ze daar iets aan moeten doen.
Bij het toegangshek, evenals te Vorden, vindt u een box met daarin een aantal keppeltjes. Mannen wordt verzocht dit hoofddeksel te gebruiken bij het bezoek aan de begraafplaats en bij vertrek weer terug te leggen.
De joodse gemeenschap van Vorden, die oorspronkelijk tot de joodse gemeente van Lochem behoorde, is nooit erg groot geweest. Vanaf het eind van de negentiende eeuw nadat het als zelfstandige gemeente was erkend, werden de godsdienstoefeningen in Vorden zelf, bij een van de leden thuis gehouden.
De zelfstandige joodse gemeente Vorden was echter geen lang leven beschoren en werd al in 1933, drie jaar na het vertrek van de laatste joodse familie, opgeheven en officieel weer bij Lochem gevoegd. Hoewel er nog geen sprake was van een eigen gemeente werd er rond 1870 al wel een eigen begraafplaats gesticht, op een stuk bosgrond iets ten noorden van de Wildenborchseweg, nabij het huidige landhuis 'Kamphuizen'. Dit stukje grond, aangekocht van Mr. Jan Isaäc Brants van de Wildenborch en is 18x24 meter groot. Aan de oostkant van de begraafplaats bevindt zich een ijzeren hek met twee houten palen.
De begraafplaats omvat een veertiental graven, waarvan er zeven voorzien zijn van een grafzerk of lettersteen. Voor zover bekend vond de eerste graflegging plaats in 1873 en de laatste in 1934. Hoewel er niet meer wordt begraven geldt hier, zoals op alle joodse begraafplaatsen, eeuwige grafrust en een minimalistisch beheer.
