Vrijwilligers Planetarium Franeker in Achterhoeks Planetarium Toldijk

2 maart 2015, 16:29

Toldijk – Maandagmiddag 23 februari kreeg het Achterhoeks Planetarium hoog bezoek. Vrijwilligers van het Eise Eisinga Planetarium in Franeker die in hun Planetariumkamer de uitleg geven, kwamen het Planetarium bezoeken dat Henk Olthof bouwde.

Jan Mulder was blij deze vrijwilligers te mogen verwelkomen. "Wat je hier ziet is hét Planetarium van Henk Olthof, onze Achterhoekse Eise Eisinga." Henk overleed in 2010, waarna een groep vrijwilligers actief aan de slag ging om het unieke Achterhoekse Planetarium letterlijk en figuurlijk te laten doordraaien. "Je begrijpt, alles draait straks." De vrijwilligers zijn voortdurend aan het klussen. "We zijn al jaren bezig om elke donderdag een en ander te herstellen."
Als eerste werd de replica bekeken. "Dat heeft Henk gebouwd omdat hij een paar keer in Franeker geweest is. Daar was hij zo van onder de indruk, dat hij dacht: 'Dat ga ik ook doen'." Henk was een goede timmerman. Elke werkdag 's avonds en zaterdags de hele dag, 38 jaar lang, werkte hij aan zijn planetarium. Ook bestudeerde hij boeken uit de bibliotheek Zutphen of Franeker, want hij wilde wel weten hoe het werkte.
Jan Mulder legde de verschillen uit. Wie in Toldijk binnenkomt, ziet een ambachtelijk gemaakte, leuke en sfeervolle ruimte. "Je staat straks bij die tandwielen en die kun je gewoon beetpakken, daar kun je bijkomen. Ik snap dat in Franeker alles goed is geconserveerd en dat moet zo blijven. Dan sta je achter de wand op de zolder te kijken en het is zonde als dat kapot gaat. Dat is overduidelijk. Hier loop je er gewoon tussendoor."
De tandwielen zijn niet gelijk aan die in Franeker. "Henk heeft vanuit het niets alles opgebouwd. Als je dan gaat tellen, dan blijkt het toch andere overbrengingsverhoudingen te hebben. Dat moest ook wel uiteindelijk, want hij heeft een paar planeten hangen die in Franeker niet hangen. Hij bouwde in de jaren '80, toen wisten we dat er behalve Saturnus, nog meer planeten waren: Uranus, Neptunes en Pluto."
Terwijl Eise Eisinga alles op schaal aan het plafond in zijn kamer kon krijgen, paste het in Toldijk net niet. Henk Olthof maakte de keuze om de planeten Mercurius, Venus en Aarde op een tafel te monteren. Hij bouwde er ook een motor in, waardoor de bezoekers de planeten versneld vooruit of achteruit zien draaien, evenals de tandwielen.
Het bezoek aan de aardbol, het binnenste van de aarde, waar de stem van Henk Olthof bewaard is gebleven, werd vol verwondering en ongeloof dat iemand dit zo heeft kunnen maken, beleefd. Henk bouwde deze bol minutieus, waarbij hij de sterrenhemel weergaf. Hij wilde deze begrijpen, maar ook de kennis doorgeven aan anderen.
Adrie Warmenhoven, sinds 2001 directeur/conservator van het beroemde planetarium in Franeker bedankte de vrijwilligers van Toldijk voor de rondleiding. "We merken heel vaak in het Planetarium in Franeker dat mensen aan jullie refereren, maar niemand van ons was er ooit geweest. Het is prachtig, zo natuurgetrouw, ja schitterend. Ik heb heel veel ontzag voor jullie vrijwilligers om die prachtige nalatenschap van Henk met elkaar op te pakken en in stand te houden. Dit moet je gewoon gezien hebben."