‘Ik zie hem nog zo met zijn wapperende regenjas op de fiets het grindpad afrijden, om nooit meer terug te keren’
CultuurStolpersteine houdt herinnering aan Hendrik Kroon levend
Door Ceciel Bremer
LAAG-KEPPEL – Cora ’t Hart-Kroon (85) heeft bijna geen herinneringen aan haar vader want ze was pas zeven jaar toen haar vader Hendrik plotseling uit haar leven verdween. Ze zag hem voor het laatst op het grindpad van hun woning, Huize Gelre in Laag-Keppel, wegfietsen naar Velp. Maar afgelopen week werd de spaarzame herinnering aan haar vader en verzetsstrijder Hendrik Kroon levend gehouden met het plaatsen van een Stolpersteine, ook wel struikelsteen genoemd, op de stoep voor het huis waar Cora haar jeugd doorbracht. “Een prachtige gedenksteen die ik voor mijn verjaardag cadeau kreeg van mijn kinderen. Het allermooiste verjaardagscadeau ooit”, sprak Cora ontroerd.
Het vervalsen van stamkaarten en persoonsbewijzen, het bevorderen van onderduiken, het omkopen van Duitsers om personen vrij te laten, voedselpakketten regelen voor gearresteerde Joden, mensen uit kampen helpen vluchten of financiële steun verlenen aan hen die dat nodig hadden… De lijst met voorbeelden van Hendriks hulp tijdens de bezetting is lang. “Hij heeft met ongeëvenaarde energie en durf talloze mensen het leven gered, maar heeft daar zelf uiteindelijk de hoogste prijs voor betaald”, vertelt Rob ’t Hart. Samen met zijn vrouw Cora en haar kinderen Guus, Loekie en Els heeft hij de afgelopen decennia regelmatig instanties benaderd met de vraag of er nieuwe informatie over het lot van Hendrik boven water is gekomen. Ook hebben ze tweemaal Kamp Buchenwald bezocht maar helaas vonden ze niets. “Hoewel er steeds meer wordt gedigitaliseerd, denk ik niet dat we er ooit achter komen hoe en wanneer Hendrik precies aan zijn einde is gekomen”, zegt Rob.
Verzetswerk
Hendrik Kroon werd in 1904 in Amsterdam geboren. Hij rondde de hbs af en volgde een studie Indonesisch recht. In 1932 trouwde hij met Diliana (Dily) de Vries en het stel ging in Den Haag wonen. Daar kregen ze drie kinderen: Ietje, Cora en Henk. Hendrik was hoofdredacteur van het ANP en later hoofd van de persdienst van het Ministerie van Handel. Een hoge invloedrijke functie waardoor hij in 1943 uit veiligheidsoverwegingen met zijn gezin Den Haag verruilde voor villa Huize Gelre in Laag-Keppel. “Hendrik bekleedde al op jonge leeftijd belangrijke functies en had zo een uitgebreid netwerk opgebouwd en was daardoor in de gelegenheid om verzetswerk te verrichten zonder argwaan te wekken bij de bezetter. Hij werkte vooral in zijn eentje”, weet Rob te vertellen op basis van intensief speurwerk. Uiteindelijk werd Hendrik verraden waardoor hij op 4 mei 1944 voor Hotel Des Indes in Den Haag door de Sicherheitspolizei werd gearresteerd en overgebracht naar de strafgevangenis in Scheveningen. Van daaruit werd hij op transport gezet naar Duitsland waar hij in meerdere kampen heeft gezeten. Op 4 april 1945 werd hij met zijn 1.176 medegevangenen vanuit Kamp Langensalza lopend onder winterse omstandigheden naar Kamp Buchenwald gestuurd, zestig kilometer verderop. En daar houdt het spoor op. “We vermoeden dat hij tussen 7 en 16 april 1945 is overleden hoewel de overheid na de oorlog zijn overlijdensdatum heeft vastgesteld op 2 mei 1945”, legt Rob uit.
Grindpad
Cora’s kinderen wisten dat ze hun moeder een groot plezier zouden doen met het plaatsen van een Stolpersteine, een blijvende herinnering aan haar vader, hun opa. Woensdag 31 augustus was het zover. Burgemeester Marianne Besselink was bij de onthulling en noemde de struikelsteen ‘een fonkeling die in al zijn bescheidenheid een continue herinnering is aan dat wat hier bij Huize Gelre heeft plaatsgevonden’. Guus Schram, zoon van Cora, nam daarna het woord. “Er was geen afscheid, er is geen graf, er zijn alleen maar herinneringen aan Hendrik Kroon. Deze steen is ook een herinnering en tegelijkertijd een signaal naar de toekomst om juist nu met de oorlog in Oekraïne te doen wat goed is, ook al is dat tegen de stroom in en risicovol.” Cora sprak ook zelf de aanwezigen toe. Onder hen waren ook de huidige bewoners van Huize Gelre die volledige medewerking verleenden aan het plaatsen van de steen. “Wat bijzonder dat ik hier nu voor mijn ouderlijk huis sta. Door het initiatief van de steen zijn we ons nog intensiever gaan verdiepen in mijn vaders leven dan voorheen. En iedere keer dat we bij elkaar waren, probeerden we ons voor te stellen door welke hel hij moet zijn gegaan. Ik herinner mijn vader als een lieve, zorgzame, dappere man met humor. Ik ben ontzettend trots op hem en ik zie hem nog zo met zijn wapperende regenjas op de fiets het grindpad afrijden, om nooit meer terug te keren. Een beeld dat in mijn geheugen staat gegrift en dat mij altijd zal bijblijven.”
Buitenleven
Ondanks deze grote tragedie in het jonge leven van Cora, haar zus Ietje, die in 2005 overleed, en haar broer Henk die in Engeland woont en niet bij de onthulling aanwezig kon zijn, houdt de dochter van Hendrik Kroon warme gevoelens over aan haar jeugd in Laag-Keppel. “Tijdens de oorlog vestigde de bezetter zijn hoofdkwartier in ons huis. Voor ons bleven er toen slechts twee bovenkamers over en geen verwarming. Alleen op zaterdag als de kolonel een bad nam… Mijn moeder verkeerde natuurlijk in grote onzekerheid of mijn vader nog zou terugkomen en moest in haar eentje drie kinderen opvoeden in dit grote huis. Daar is ze ruimschoots in geslaagd. Regelmatig vroegen we aan mijn moeder: ‘Mama, komt papa nog terug?’ En dan zei ze: ‘Ja, hij kan nog terugkomen’. En dan gingen we weer verder met spelen. Wij hadden een geweldige jeugd hier. We speelden altijd buiten in de grote tuin met een prieeltje, een tuinhuisje en een krakkemikkig tennisbaantje. Ik ging naar school in Hoog-Keppel en deed als Haags stadsmeisje m’n uiterste best om me aan te passen aan mijn klasgenootjes. Dat lukte aardig want al snel liep ik op klompjes en sprong net als de anderen achterop de melkwagen om vlugger op school te zijn. En ook het leuke Achterhoekse dialect maakte ik me al snel eigen. In niets onderscheidde ik me nog van m’n klasgenootjes en mijn lagere schooltje in Hoog-Keppel zal ik nooit vergeten.” Pas in 1956 keerde Dily Kroon met haar kinderen terug naar Den Haag waar haar zusjes woonden.
Cora is nog altijd verknocht aan Laag-Keppel en komt er nog regelmatig met haar man Rob. “Dan gaan we altijd even langs Huize Gelre. Dat blijven we doen, zeker nu de Stolpersteine van mijn vader hier ligt”, sprak ze haar dankbaarheid uit.