Vitale Kern Zelhem houdt de vaart erin

Actieve club werkt keihard aan een levendig dorpscentrum

ZELHEM - Vitale Kern Zelhem (VKZ) is een club actieve Zelhemmers die zich sinds enkele jaren bezighoudt met het vitaal houden van het dorp Zelhem. Ze richten zich vooral op het centrumgebied, omdat daar de meeste voorzieningen zijn gesitueerd die de levendigheid van een dorp bepalen. Door goede samenwerking en actief meedenken met de gemeente wordt gewerkt aan de revitalisering van het dorp. Zo is er vorig jaar een ‘Kansenkaart’ gemaakt voor het centrumgebied met daarop ingetekend waar VKZ denkt dat er mogelijkheden liggen voor verbetering. Inmiddels is men met de uitvoering aan de slag gegaan.

Eind 2019 haalden VKZ-leden de resultaten op vanuit de projectgroepen (winkels, verkeer, Zelhemhûs). De ideeën voor verbetering werden aangegeven op de ‘Kansenkaart’, die begin vorig jaar aan het gemeentebestuur werd gepresenteerd en vlak daarna in de Lambertikerk aan de inwoners van Zelhem. De opkomst in de kerk was hoog en zowel door gemeentebestuur als inwoners werd de kaart positief ontvangen. Daarmee kwam een eind aan een lange verkennende fase, waarin ook de Zelhemmers zelf werden betrokken. De werkgroep Vitale Kernen kon vervolgens gaan nadenken over ‘hoe nu verder’.

Uitvoering
Inmiddels is een nieuwe fase aangebroken, gericht op daadwerkelijke uitvoering van projecten. De leden van de werkgroep Vitale Kernen stelden vast dat ze zelf niet de tijd en kennis hebben om de projecten uit te voeren. Daarom is in het voorjaar van 2020 besloten dat er twee projectleiders voor de uitvoering zouden worden aangesteld: één voor de gebiedsontwikkeling van het centrum en één voor de ontwikkeling van een Zelhemhûs. Wél is het van belang dat de werkgroep het overzicht behoudt en de voortgang bewaakt.
Sinds vorig jaar zomer zijn deze twee projectleiders actief aan het werk. Bureau ICS is gekozen om de haalbaarheid van een dorpshuis (Door VKZ het ‘Zelhemhûs’ genoemd) verder in beeld te brengen. ICS spreekt met partijen uit de sociaal-maatschappelijke, culturele en kerkelijke hoek om hun interesse te peilen voor een plek in een Zelhemhûs. Ook wordt nagedacht over een haalbare exploitatie.

Activiteitgericht
Daarnaast is Seinpost Adviesbureau gekozen om met een aantal andere projecten aan de slag te gaan. Onder de naam gebiedsontwikkeling houdt Seinpost zich bezig met de centrumprojecten verkeer, commerciële voorzieningen, herinrichting Markt, herontwikkeling Witte Paard, compactisering en identiteit. Seinpost, al ruim drie jaar actief als procesbegeleider in Zelhem, werkt daarbij volgens het principe van activiteitgerichte coalitievorming. Dat wil zeggen, rondom de projecten worden wisselende, kleine teams van betrokkenen geformeerd met kennis/vaardigheden op specifiek dat gebied. Die betrokkenen zijn dus telkens verschillend en kunnen bijvoorbeeld werkgroepleden, gemeenteambtenaren, inwoners etcetera zijn, maar ook een extern bureau met specialistische kennis.
Er gebeurt dus, ondanks corona, van alles. Voorlopig nog veelal achter de schermen, maar uiteindelijk zullen projecten ook gerealiseerd en daarmee zichtbaar worden.

Verkeer
Ook het bekende verkeersadviesbureau Goudappel is ingeschakeld, om samen met de werkgroep een plan te maken voor het weren van doorgaand verkeer door het centrum, het opheffen van meerdere verkeersonveilige plekken én een meer logische routing door het centrumgebied. De focus ligt op Smidsstraat, Stationsstraat, Markt en Magnoliaweg maar ook de doorgaande weg Hengeloseweg - Burg. Rijpstrastraat. Uitgangspunt is de dorpse setting die vraagt om bijpassende, dorpse verkeersoplossingen.

Gezellig
In de kansenkaart is al aangegeven dat het centrumgebied in belangrijke mate de vitaliteit van een dorp als Zelhem bepaalt. Zelhem biedt nu al de combinatie van (vooral dagelijkse) winkels, aantrekkelijke horeca en passende dienstverlening in een gezellig centrumgebied, waar men graag komt. Leegstand is er wel, maar is te overzien en wordt ook steeds weer heringevuld.
Tegelijk is er nog ruimte voor verbetering. Zo wordt bekeken welke winkels zouden willen verplaatsen van randgebied naar kerngebied, zodat een compacter gebied ontstaat en de winkels maximaal van elkaars nabijheid profiteren. Ook bekijkt men welke winkels nog een goede aanvulling zouden zijn op het huidige aanbod. Er is in beeld gebracht welke winkels wél in andere dorpen in de regio zitten, maar niet in Zelhem. Deze winkels gaat VKZ zelf actief benaderen. Onderzocht wordt verder of de bestaande winkels wensen hebben, zoals verplaatsen of uitbreiden. De ondernemers in de Stationsstraat zijn tevreden over hun straat als winkelstraat, maar hopen wel op een snelle invulling van de leegstand in het eerste deel van de straat, omdat leegstaande panden niet uitnodigen om de straat verder te verkennen.

Herontwikkeling Witte Paard
Het Witte Paard, een bekende horeca-onderneming waar vele bruiloften werden gevierd, is vorig jaar gestopt. De locatie wordt verkocht aan een ontwikkelaar, die op deze plek 32 woningen wil realiseren. VKZ kijkt mee met de stedenbouwkundige visie die door stedenbouwkundig bureau SAB wordt opgesteld voor het gebied Witte Paard, parkje en bibliotheek. In die visie is aandacht voor de koppeling tussen dit gebied en de kerk en de Markt. Het goede nieuws is dat er recent een intentie-overeenkomst is gesloten tussen gemeenten en ontwikkelaar, wat betekent dat beide partijen hebben vastgelegd dat vanaf nu gewerkt gaat worden aan realisering van de plannen.
In de kansenkaart is een heel belangrijke rol voor de Markt weggelegd. De Markt is (van oudsher) de plek waar het dorpse leven zich afspeelt. Met horeca en terrassen en natuurlijk de weekmarkt. Om de verblijfswaarde te verhogen wil VKZ werken aan een opwaardering van de gevels, zodat fraaie pleinwanden ontstaan en een betere pleinafbakening realiseren aan de noordzijde van de Markt. Ook voor de herinrichting van de Markt zijn plannen: meer groen, wellicht water, een podium voor activiteiten, doortrekken plein tot aan de kerkmuur en een autoluwe Markt. Het plan is het kleine park achter de bibliotheek er beter bij te betrekken. De Markt moet (nog sterker dan nu) de levendige huiskamer van Zelhem worden, waar alle dorpsactiviteit zich afspeelt. De ontwerpplannen zullen worden gedeeld, zodat bewoners nog kunnen meepraten over de definitieve invulling.
Ook de woonagenda in Zelhem komt aan bod. Al langer wordt het belang benadrukt van betaalbare woningen, voor zowel jongeren als ouderen. Binnen het centrumgebied wordt geprobeerd op zoveel mogelijk plekken te komen tot woningbouwontwikkeling of woningen boven winkels.

Smoks Hanne
Tot slot worden de begrippen identiteit en gastvrijheid steeds belangrijker, zeker richting bezoekers van buitenaf. Zelhem is een mooi en authentiek Achterhoeks dorp met een interessante geschiedenis. Met een prachtig, lokaal bekend verhaal over Smoks Hanne, dat volgens de werkgroep beter over het voetlicht moet worden gebracht: 'Zou het niet mooi zijn als de identiteit van Zelhem verder wordt versterkt en voor centrumbezoekers beleefbaar wordt gemaakt, door Smoks Hanne?' zo vraagt Vitale Kernen Zelhem zich af.