Afbeelding

Oerend Smart | De waarheid van de onderbuik

Opinie

Iemand eens flink de waarheid vertellen. Het lijkt behoorlijk in zwang. Massaal lijken ons de schellen van de ogen te zijn gevallen en lijkt de Waarheid zich aan ons te hebben geopenbaard. Politiek is huichelarij, de wetenschap ook maar een mening, de mainstream media een spreekbuis voor de linkse boodschap. Wat wij nodig hebben is (iemand met) de ‘Mut zur Wahrheit’, zoals Alternative für Deutschland het formuleert.

Vreemd hoe weinig de toon van deze waarheidsdienaars correspondeert met mijn beeld van ‘de wijze’ of ‘de waarachtige’: een kalm, bezonnen, genuanceerd mens die zich verre houdt van de taal van het strijdgewoel en de onderbuik. Een stem voorbij de strijdende partijen met het hart op de goede plek.

Dat zegt ongetwijfeld iets over mijn (gedateerde) persoonlijke smaak en voorkeur, maar misschien ook wel iets over onze tijd en ons begrip van ‘waarheid’. Wil je vandaag de dag serieus genomen worden, dan ben je niet kalm maar fel, niet bezonnen maar direct, niet genuanceerd maar stellig.

De loftrompet wordt ontstoken voor de woede. We moeten eindelijk eens onze verontwaardiging tonen, ons onmiddellijk uitspreken, de barricades op. Stilte, bezinning, de tijd nemen? Al veel te lang verbloemden bedachtzaamheid en nuance de ongemakkelijke naakte waarheid. Sterker nog: je doet er de waarheid geweld mee aan. ‘White silence is violence.’

Het is het ideaal van de Verlichting op zijn kop. Met het motto ‘Durf te denken’ spoorde Kant in zijn essay ‘Wat is Verlichting?’ zijn tijdgenoten aan zich te bevrijden van het juk van traditie en machthebbers door zelf na te denken. We lijken het motto van Kant te hebben ingewisseld voor het devies ‘Durf te voelen’. Sentiment als sleutel tot waarheid en zelfbevrijding.

Nu lijkt de geschiedenis zich wel vaker te ontspinnen aan de hand van golfbewegingen. Een tijdperk waarin de koele rede regeert lijkt menigmaal te worden afgewisseld door een tijdperk van het grote gevoel. Sturm und Drang als antwoord op de Verlichting. Misschien zijn Trump, Wilders en de AfD wel het logische gevolg op een tijdperk van onbewogen bureaucraten en technocraten.

Ben ik de enige die moe wordt van die kinderachtige strijd tussen vlees en geest: hartstocht en rede? Kunnen we voor de verandering eens proberen een middenpad te bewandelen, waarin we beide aspecten van het menselijk bestaan als waardevol beschouwen en met elkaar in evenwicht proberen te brengen? Ook ik ben pleitbezorger van de terugkeer van bezieling, maar laten we dan niet direct onze redelijke en kritische vermogens bij het grofvuil zetten.

Sylvia Heijnen is oprichter van de Koppelkerk - vrijplaats voor kunst en cultuur in Bredevoort

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant