Afbeelding

Zwaleman | November

Algemeen

November

Nog maar heel even en het is alweer november. Vroeger ook wel de slachtmaand geheten, omdat de boeren juist in dit jaargetijde hun voorraadpotten met (varkens)vlees vulden. Hoe dat er aan toeging kunnen we tegenwoordig aanschouwen op de diverse folkloristisch getinte slachtfeesten en slachtvisites die her en der in de Achterhoek zijn te bezoeken.
Maar november begint met een kerkelijk feest. Of eigenlijk twee feesten. Op 1 november wordt (of moet ik zeggen werd?) door christenen vanouds Allerheiligen gevierd en een dag later Allerzielen.
Ik ben zelf totaal niet kerkelijk opgegroeid, dus dacht ik vroeger dat die op eerste dag de heiligen uit de katholieke kerk werden vereerd. Waarbij ik dan vooral die paar heiligen die ik als niet-katholiek jongetje kende voor ogen had: Sint Nicolaas, de Heilige Antonius (die riep de buurvrouw aan als ze iets kwijt was) en Franciscus, van wie een plaatje stond in mijn dieren-prentenboek. Pas veel later leerde ik dat met die heiligen alle gestorven mensen werden bedoeld, die rechtstreeks naar de hemel waren doorgereisd. En dat die op die eerste november werden herdacht. Zoals dat op 2 november gebeurde met de overledenen die iets minder braaf hadden geleefd en daarom eerst nog een tijdje in het vagevuur moesten doorbrengen.
Allerheiligen en Allerzielen werden na de reformatie alleen nog in de katholieke kerk gevierd, maar ook bij de protestanten bleven deze twee data wel op de kalender staan. In zijn boek Oud-Achterhoeksch Boerenleven beschrijft 'meester' Heuvel hoe hij als kind in het protestantse Laren deze dag vooral kende als het begin van de winter. "De tijd der heerlijk lange avonden is gekomen en het huisgezin, rondom den haard verzameld, luistert weer naar het voorlezen uit een mooi boek", zo schrijft hij. Tja, televisie heeft Heuvel nooit gekend en in zijn jeugd bestond zelfs de radio nog niet.
Lekker met z'n allen rond het vuur dus. En terwijl buiten de wind om het huis giert horen ze binnen het ritselen van de laatste bladeren die vallen. "Allerhilgen krup de winter in de wilgen", zegt moeder Heuvel.
En dat is één van de vele weerspreuken en volkswijsheden die verbonden zijn met Allerheiligen, maar ook met Allerzielen. Want: 'Het laatste weer van oktober reikt Allerheiligen de hand', wist Heuvel waarschijnlijk ook wel.
Even googelen levert nog een paar mooie spreuken op. Een niet al te optimistische bijvoorbeeld: 'Na helder weer nu sombere mist, heeft zeker ook nog vorst in de kist'. Nee, dan hou ik het persoonlijk liever bij een Franse: 'De la Toussaint à l'Avent, jamais trop de pluie ou de vent'. Oftewel: 'Van Allerheiligen tot adventstijd zijn we wind en regen kwijt.'
Schaatst u graag of bent u wintersporter en kijkt u nu al uit naar sneeuw en ijs? Dan hoop ik voor u dat het vrijdag stralend weer is. Want: 'Geeft Allerzielen zonneschijn, dan zal het spoedig winter zijn.' Maar voor wie nu al uitkijkt naar de lente van 2019 hoop ik dat vrijdag de eerste sneeuw valt. Immers: 'Sneeuw met Allerzielen, voorspelt een zacht voorjaar'.
Gelooft u niet in dit soort volkswijsheden? Ach, ik eerlijk gezegd ook niet. Maar ik vind het wel leuk om ze te lezen of te horen. En om mijn part mag je ze ook nog op een tegeltje zetten. Want om met Herman Finkers te spreken: Niets zo charmant als een spreuk aan de wand.

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant