Afbeelding

Uut 't Wald | Heidewachter

Algemeen

Heidewachter

Het verschil is maar één letter, maar verwar hem vooral niet met die hond die ook wel Kleine Münsterlander wordt genoemd. De Heidewachter is geen viervoeter, maar een struik. Een jeneverbes, om precies te zijn. Die wortelt graag op de heide. Dus ook op de Gorsselse heide, het gebied tussen Zutphen en Deventer waar de in die steden gelegerde militairen vaak hun manoeuvres hielden. Misschien ligt in die militaire activiteit de oorsprong van de naam, want alleen in de Graafschap weet een enkeling nog dat een jeneverbes ooit heidewachter werd genoemd.
Overal elders in de regio kennen ze de struik als wakel. Nog steeds. Wel met de nodige variaties. In het noord-oostelijk deel van de Achterhoek heeft men het ook wel over een wakelbos. Ook als alleen die ene struik wordt bedoeld. En in bijvoorbeeld Dinxperlo spreekt men van een wakelenstroek. Rond Vorden wordt de jeneverbes genoemd naar waar ie op lijkt, zeker als het een beetje mistig is: een oldemennekesboom. De waarschijnlijk oudste benamingen voor jeneverbes zijn damme(r) en wacholder (of wakholder). De laatste wordt nog best vaak gebruikt, maar dan vooral door streektaalpuristen in hun publicaties. In het dagelijks gebruik is het woord voor zover ik weet wel verdwenen.
De jeneverbes draagt bessen, die jenever lekker doen smaken. Die worden in het Achterhoeks jeneverbaezen of wacholderbaezen genoemd. Maar ook wel pepperkoorne. Want diezelfde bessen kon je ook bij de witte kool in de Keulse pot stoppen. Dan kreeg je zuurkool een lekker pittige, zeg maar peperachtige smaak.

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant