Zwaleman | Bevrijding

In de jaren dat ik als verslaggever (een deel van) de Achterhoek onveilig maakte, heb ik veel mogen samenwerken met Henk Braakhekke. Ondanks dat deze freelance persfotograaf uit Barchem al meer dan tien jaar geleden met pensioen ging, is zijn naam nog steeds een begrip. Geen wonder, want met collega's als Henk Westerveld en Theo Kock (om er maar twee te noemen) hoorde Braakhekke bij de grootheden in het Achterhoekse krantenland. Wat er in de regio ook gebeurde, hij was er bij. Grote branden, ongelukken, een werkbezoek van de koningin of het eerste concert van Normaal, Braakhekke legde het met zijn camera allemaal vast. Hij kende iedereen, iedereen kende hem.

Dat hij zijn werk zo goed kon doen kwam onder meer doordat hij zoveel wist van de Achterhoek. Niet alleen omdat hij er is geboren en getogen, maar ook omdat hij heel goed was in het bewaren van dingen. In het grootste deel van zijn (en ook mijn) tijd bij de krant, zeg maar de tweede helft van de vorige eeuw, waren er nog geen sites als Google waarop je informatie kon halen. Het bijhouden van een goed archief was daarom van het grootste belang. Voor Braakhekke was het bewaren van allerlei zaken (al dan niet netjes gerangschikt) zelfs een soort tweede natuur geworden. Volgens mij doet hij het nog steeds, ook al is het helemaal niet meer nodig.

Nou ja, wel wat minder fanatiek waarschijnlijk. En toen ik een tijdje geleden bij hem langs ging om bij een kop koffie weer eens wat herinneringen op te halen, had hij kort daarvoor warempel zelfs opruiming gehouden op zolder. Veel weggegooid, maar voor mij had hij nog iets bewaard. Hij schoof mij een krantje toe, waarvan ik meteen al zag dat het knap oud was. Omdat het nog helemaal in zwart-wit was gedrukt.

Het bleek een speciale uitgave ter gelegenheid van vijftig jaar bevrijding. Uit 1995 dus. En toen ik hem opensloeg herkende ik de krant ook weer. Ik had er zelf nog zelf aan meegewerkt. Die speciale bijlage was destijds bijgevoegd bij de krant van 30 maart. Niet bij die van 5 mei dus, de dag waarop we onze bevrijding nog altijd vieren. Uit de Achterhoek waren de Duitsers namelijk al ruim een maand eerder weggejaagd. Met Pasen (ook in 1945 viel dat op 1 en 2 april) was een groot deel van deze streek al bevrijd.

Uiteraard bladerde ik de krant nog even door en las de verhalen die er in stonden. Interviews met mensen die het allemaal hadden meegemaakt. Sommigen als klein kind, anderen als tiener ("De eerste sigaret die ik rookte kreeg ik van een Engelse soldaat"), maar enkele geïnterviewden waren al ruim volwassen toen aan de Duitse bezetting een einde kwam. Van die laatsten is het nauwelijks de vraag of ze nog in leven zijn, de twee andere categorieën zijn nu al uitgedund en in ieder geval bezig aan hun laatste levensfase.

Het duurt niet lang meer of er is niemand meer, die de oorlog nog heeft meegemaakt. Als we dan willen weten hoe het leven was in die jaren van bezetting en bevrijding zijn we aangewezen op de geschiedenisboeken. Zolang die er nog zijn tenminste, daarna resten nog slechts de – lang niet altijd complete – digitale bronnen. Gelukkig heb ik voorlopig nog altijd die bijlage….